De Aurora-expeditie van Douglas Mawson

De geografische zuidpool is bereikt, maar toch blijven grote stukken van het Antarctische continent onbekend. De Australische geoloog Douglas Mawson wil daar iets aan doen. Mawson, die al deelnam aan de Nimrod-expeditie van Ernest Shackleton en bij die gelegenheid als eerste de magnetische zuidpool bereikte, slaat in 1910 de uitnodiging van Robert Falcon Scott af om mee te gaan met de Terra Nova. Mawson wil zelf een expeditie organiseren: de Australasian Antarctic Expedition.

Op 2 december 1911 verlaat de Aurora de haven van Hobart, Nieuw-Zeeland. Eerst zet het schip koers naar Macquarie Island. Een groep wetenschappers zal er gedurende een jaar het eiland bestuderen. Wanneer ze op 11 december aan land gaan, worden ze tot hun grote verbazing verwelkomd door een groot aantal mannen. Het zijn schipbreukelingen. Tijdens een storm een dag eerder is hun schip vergaan. Ze zijn maar al te blij zo snel gered te worden. De volgende dag worden ze opgepikt door de Toroa, een schip dat de wetenschappers op Macquarie Island komt bevoorraden. Nog voor de Aurora vertrekt, bouwt de expeditie op Wireless Hill een draadloos radiostation.

De Aurora bereikt de Commonweath Bay op 7 januari 1912. Een deel van de expeditie, onder leiding van Mawson, gaat aan land in Cape Découverte in het oosten van Adelie Land. Het is de eerste keer dat er voet aan land gezet wordt in dit deel van Antarctica. Cape Découverte wordt omgedoopt tot Cape Denison.

Een derde groep, onder leiding van Frank Wild, wordt op 19 januari afgezet op de Shackleton Ice Shelf in Queen Mary Land, meer dan 2000 kilometer verder. De overblijvende expeditieleden blijven op het schip en gaan de oceaan tussen Australië en Antarctica onderzoeken.

Mawson heeft het niet getroffen. Cape Denison is een van de winderigste plaatsen van het continent. 295 dagen per jaar stormt het er. Windsnelheden van meer dan 200 kilometer per uur zijn geen uitzondering. Later zal Mawson Cape Denison 'The Home of the Blizzard' noemen. Het opzetten van twee radiomasten is dan ook geen pretje. Op 4 april beginnen ze eraan, maar pas op 1 september staan de masten overeind. Op 13 februari 1913 is de eerste draadloze communicatie van en naar het Antarctische continent een feit.

In november 1912 vertrekken vijf groepen op expeditie: een naar het zuiden om de magnetische pool te verkennen, een naar het westen en drie naar het oosten. De groep die naar het zuiden trekt, staat onder de leiding van Edward Bage. Op 21 december bevindt ze zich op zo'n 150 kilometer van de magnetische zuidpool, maar Bage verkiest terug te keren. Frank Bickerton leidt de groep die in westelijke richting trekt. Door de felle wind raakt men nauwelijks vooruit. Wel vinden ze de eerste meteoriet in Antarctica.

Mawson, Mertz en Ninnis beginnen aan hun sledetocht. Enkel Mawson zal terugkeren...

Mawson, Xavier Mertz en Belgrave Ninnis vormen een van de drie groepen die in oostelijke richting zijn vertrokken. Op 14 december verdwijnt Ninnis samen met zijn slee en zes honden in een gletsjerspleet. Drie uur lang schreeuwen Mawson en Mertz in de diepte, maar hun ongelukkige teamgenoot geeft geen antwoord. Het enige wat ze zien is een hond die met een gebroken rug op een richel ligt, zo'n 45 meter lager. Mawson en Mertz geven de hoop op. Hun tocht zal nog moeilijk worden want samen met Ninnis zijn het grootste deel van de proviand, de tent en de reservekledij in de kloof verdwenen. Ze zijn nog meer dan 500 kilometer van de basis verwijderd.

Om in leven te blijven eten ze gedurende december de overblijvende honden op. Dit wordt de dood van Xavier Mertz (foto). Op 1 januari 1913 krijgt hij hevige maagpijn. De volgende dagen verslechtert zijn toestand en op 7 januari sterft hij. Nu staat Mawson er alleen voor. Bijna is het met hemzelf ook gedaan wanneer hij in een gletsjerspleet valt, maar als bij wonder kan hij zich redden.

Op 1 februari bereikt Mawson totaal uitgeput Cape Denison. Hij is er vreselijk aan toe: zijn haar is bijna volledig verdwenen en de uiteinden van zijn ledematen zijn aan het rotten. Aan de horizon ziet hij een stip: de Aurora is al vertrokken.

Gelukkig zijn zes mannen achtergebleven. De Aurora wordt via de radio teruggeroepen, maar door het stormweer kan het schip Cape Denison niet meer bereiken. Mawson moet dus nog eens een winter in Antarctica doorbrengen. Op 26 februari 1914 is Mawson terug in Australië. Maar ondanks zijn hachelijke avontuur zal hij naar Antarctica terugkeren.

Volgende pagina |
Terug naar overzicht expedities |