Het Laatste Continent
Inhoud

 

Geschiedenis - Expedities

Antarctica in zicht!

 

Als er geen land te ontginnen is, dan moet de zee er maar aan geloven. James Cook maakte melding van de dierlijke rijkdommen in de Antarctische wateren met het gevolg dat vanaf 1778 zeehondenjagers in groten getale naar South Georgia trekken. De jagers komen van Groot-Britannië, de Kaapkolonie (maakt nu deel uit van Zuid-Afrika), Frankrijk, New South Wales (nu Australië), Nieuw-Zeeland, Tasmanië en de Verenigde Staten. Binnen enkele jaren moeten duizenden zeehonden, zeeolifanten en pinguïns eraan geloven.

Op zoek naar nieuwe 'jachtgebieden' ontdekken zeehondenjagers soms per toeval onbekende eilanden. Sommige ontdekkingen raken bekend, de meeste worden angstvallig geheim gehouden om geen concurrerende reders te lokken. Zo is het goed mogelijk dat zeehondenjagers als eersten voet aan antarctische grond zetten, maar dit zullen we wellicht nooit te weten komen.

 

In het begin van de 19de eeuw hadden enkel robbenjagers belangstelling voor Antarctica

In het begin van de 19de eeuw hadden enkel robbenjagers belangstelling voor Antarctica

 

In 1810 gaat de Australiër Frederick Hasselborough op zoek naar nieuwe visgronden en ontdekt zowaar Macquarie Island.

 

Wie van de drie?

Wanneer de Engelsman William Smith op weg naar Valparaiso in februari 1819 bezig is Kaap Hoorn te ronden, blaast een stevige noorderwind zijn schip, de Williams, naar het zuiden. Op die manier ontdekt Smith rond de 67ste breedtegraad de South Shetland Islands, die meteen Brits grondgbied worden. Een jaar later zendt de Britse Royal Navy Edward Bransfield op pad om te kijken of de wateren ten zuidoosten van de South Shetland Islands economisch interessant zijn. Op 30 januari 1820 ziet Bransfield in de verte het noordwestelijke gedeelte van het Antarctische Schiereiland (de 'slurf') liggen.

Thaddeus von BellingshausenDe eerste wetenschappelijke expeditie sinds die van James Cook staat onder leiding van de Rus Thaddeus von Bellingshausen. Hij wordt door tsaar Alexander I in 1819 met de zeilschepen de Vostok (= oosten) en de Mirnyi (= vreedzaam) (onder leiding van luitenant Lazareff) naar het zuiden gestuurd. De Vostok is goed uitgerust: er is een sauna aan boord, waardoor de bemanning zich kan trakteren op een stoombad.

Op 15 januari 1820 overschrijdt von Bellingshausen de poolcirkel. Een dag later zeilt hij op minder dan 30 zeemijl (69°25' zuiderbreedte) van het Antarctische continent. Naar alle waarschijnlijkheid aanschouwt hij bij deze gelegenheid (als eerste?) het continent, twee weken voor Bransfield het doet. Ondoordringbaar pakijs, de Finibul Ice Shelf, maakt het onmogelijk verder naar het zuiden te varen. Von Bellingshausen zet daarom maar koers naar het oosten en bevaart gebieden waar Cook nog niet was geweest.

In april 1820 bereiken de twee schepen de haven van Sydney. Daar hoort kapitein von Bellingshausen dat William Smith de South Shetland Islands heeft ontdekt. Hij besluit deze eilanden zelf met een bezoekje te vereren en van daaruit verder naar het zuiden te varen. Op 11 november 1820 verlaten de Vostok en de Mirnyi Sydney en gaan op weg naar de South Shetland Islands. Onderweg ontdekt von Bellingshausen twee eilanden: Peter-I-eiland en Alexander-I-eiland. Hij is ook de tweede (na Cook) die het Antarctische continent volledig is rondgevaren. Op de South Shetland Islands ontmoet von Bellingshausen ene Nathaniel Palmer, kapitein van de Hero. Palmer beweert eveneens als eerste het Antarctische Schiereiland gezien te hebben.

Er bestaat nog steeds discussie over wie nu als eerste het Antarctische continent heeft zien liggen. Engeland zegt dat het Edward Bransfield was, de Amerikanen houden het op Nathaniel Palmer, terwijl Rusland von Bellingshausen naar voren schuift. Maar zoals reeds gezegd, het is goed mogelijk dat een van de vele anonieme zeehondenjagers de eer had. Immers, tussen 1780 en 1892 doorkliefden meer dan 1100 robbenjagers van verschillende nationaliteiten de Antarctische wateren tegenover ongeveer 25 expedities van ontdekkingsreizigers.

 

Volgende pagina |
Terug naar overzicht expedities |

 

Naar boven